Η Γαλλία είναι η μόνη χώρα στον κόσμο που απαιτεί όλες οι εκτρεφόμενες πάπιες να εμβολιάζονται κατά της γρίπης των πτηνών και οι αρχές είναι πολύ περήφανες γι’ αυτό. Από τα δύο υπάρχοντα προϊόντα, το CEVA με αυτοενισχυόμενο mRNA είναι το πρώτο προϊόν αυτού του τύπου που εγχέεται σε πτηνά στη φάση της εμπορίας. Ένα άλλο αυτοενισχυόμενο mRNA διατίθεται στην αγορά από την MSD, αυτό προορίζεται για τα γουρούνια, το Sequivity. Η USDA περιλαμβάνει μια υποχρεωτική περίοδο απογαλακτισμού πριν από την κατανάλωση κρέατος από εμβολιασμένα ζώα για να αποκλειστεί οποιαδήποτε μόλυνση μέσω της κατανάλωσης κρέατος: οι δοκιμές καθορίζουν πόσος χρόνος χρειάζεται μέχρι να μη μπορεί να εντοπιστεί οποιοδήποτε ίχνος του εμβολίου σε οποιοδήποτε μέρος του ζώου. Επίσης στις ΗΠΑ, βρίσκεται σε εξέλιξη νομοθεσία που απαιτεί την επισήμανση των εμβολίων που έχουν λάβει τα ζώα που προορίζονται για κατανάλωση1. Στη Γαλλία, όμως, δεν κατέστη δυνατόν να βρεθούν στοιχεία για τη λήψη τέτοιων προφυλάξεων όσον αφορά το κρέας από εμβολιασμένες πάπιες.
Πηγή: https://orcid.org/0000-0001-8391-7989; φαρμακοποιός-βιολόγος, πρώην ερευνητής του INSERM, 04 Ιανουαρίου 2025
Ξεκινώντας από το φθινόπωρο του 2023, ο εμβολιασμός των παπιών στη Γαλλία κατά της γρίπης των πτηνών έχει γίνει υποχρεωτικός για τις φάρμες με περισσότερες από 250 πάπιες (τύπων Muscovy, Mulard και Peking) τα προϊόντα των οποίων (κρέας και φουά γκρα) προορίζονται για πώληση2. Αφορά μόνο φάρμες με περισσότερες από 250 πάπιες3, ενώ ο εμβολιασμός σε φάρμες με λιγότερα από 250 πάπιες απαγορεύεται4.
Σύμφωνα με το γαλλικό Υπουργείο Γεωργίας, “Η πρωτοβουλία αυτή είναι η πρώτη του είδους της στην Ευρώπη, κάνοντας τη Γαλλία ως την πρώτη μεγάλη εξαγωγική χώρα πουλερικών που αναπτύσσει στρατηγική εμβολιασμού μεγάλης κλίμακας για να προστατεύει τις φάρμες. Κατά τη διάρκεια αυτής της πρώτης εκστρατείας εμβολιασμού, από την 1η Οκτωβρίου 2023 έως τις 30 Σεπτεμβρίου 2024, 61 εκατομμύρια πάπιες εμβολιάστηκαν κατά της ΓΠΥΑ (HPAI). Την 1η Οκτωβρίου 2024, η εκστρατεία αυτή ανανεώθηκε με την ίδια στρατηγική, επιπρόσθετα των ήδη υπαρχόντων μέτρων βιοασφάλειας και ενισχυμένης επιτήρησης που ήδη εφαρμόζονταν στην ηπειρωτική Γαλλία5.”
“Για την ιστορία, κατά τη διάρκεια της σεζόν 2021-2022 στη Γαλλία εντοπίστηκαν 1.378 κρούσματα HPAI σε φάρμες, που οδήγησαν στη σφαγή 22 εκατομμυρίων πουλερικών. Κατά τη διάρκεια της σεζόν 2022-2023, καταγράφηκαν 402 κρούσματα σε φάρμες, με αποτέλεσμα να σφαγιαστούν συνολικά 10 εκατομμύρια πουλερικά”. Ωστόσο, οι υγειονομικές αρχές γνωρίζουν ότι ο εμβολιασμός δεν είναι αποτελεσματικός και είναι εμπορικά επιζήμιος, αφού οι άλλες χώρες αρνούνται να εισάγουν εμβολιασμένα πουλερικά. Το 2022 πραγματοποιήθηκε ένα συνέδριο στο Γεωτεχνικό Επιμελητήριο της Ντορντόν (νοτιοδυτική Γαλλία, παραδοσιακή περιοχή εκτροφής πάπιας). Ιδού μια σύντομη περίληψη6:
«Η γρίπη των πτηνών (που προκαλείται από τον υψηλής παθογονικότητας ιό HPAI H5N1) είναι παρούσα σε 24 χώρες καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους (ο συναγερμός είναι μόνιμος), στην άγρια πανίδα και στις φάρμες. Ο κίνδυνος είναι αυξημένος κατά τη διάρκεια περιόδων μετανάστευσης άγριων πτηνών. Ο ιός (κλάση H5 2.3.4.4b) κυκλοφορεί παγκοσμίως, αφού εμφανίστηκε στη Νοτιοανατολική Ασία πριν από 8 με 10 χρόνια και ταξιδεύει χρησιμοποιώντας μεταναστευτικά πουλιά. Η εξάπλωση των ιών H5NX χρονολογείται από το 1996. Η κακή εκτέλεση εμβολιασμών, η οποία οδήγησε στον πολλαπλασιασμό των πιο παθογόνων παραλλαγών, οδήγησε σε διεθνείς πιέσεις κατά του εμβολιασμού. Η απάντηση στον ιό ήταν η σφαγή των μολυσμένων ζώων σε κάθε φάρμα και ο περιορισμός των ζώων που βοσκούν. Στις ΗΠΑ, ενώ όλα τα ζώα είναι περιορισμένα, ο ιός εξακολουθεί να εξαπλώνεται. Το πτηνό που μόλυνε τη φάρμα δεν βρίσκεται ποτέ, οπότε θεωρείται ότι ο ιός είναι μόνιμα παρών στο περιβάλλον. Η μόνη λύση που προτείνεται [στη Γαλλία] είναι ο εμβολιασμός, αφού ο εγκλεισμός δεν αρκεί για να αποτρέψει τη μετάδοση. Ένας εκτροφέας ωοπαραγωγών παπιών που συμμετείχε στο συνέδριο περιέγραψε τη δική του περίπτωση: Τα 13.000 πτηνά του δεν έκαναν πλέον αυγά· διενεργήθηκε τεστ για τη γρίπη των πτηνών και βγήκε θετικό· τρεις εβδομάδες μετά ξεκίνησαν να κάνουν πάλι αυγά, κανένα πτηνό δεν πέθανε και, μετά από τρεις μήνες, πάλι επιβλήθηκε η σφαγή. Πρόκειται για εμβολιασμένες πάπιες».
Οι πληροφορίες που συγκεντρώθηκαν σε αυτό το συνέδριο συνάδουν με όσα είναι γνωστά για τον εμβολιασμότων ζώων, ότι δηλαδή η χρήση εμβολίων στα πτηνά μπορεί να ενθαρρύνει την εμφάνιση μεταλλαγμένων οργανισμών.
Αυτό είναι γνωστό για τη νόσο του Marek στα πουλερικά7. Ο εμβολιασμός μπορεί επίσης να αυξήσει την εξάπλωση του ιού Η5Ν1, ενώ η ελλιπής προστασία των πτηνών μπορεί να οδηγήσει σε σιωπηρή εξάπλωση του ιού. Τα εμβόλια μπορούν να ασκήσουν ανοσολογική πίεση επιλογής στα κυκλοφορούντα στελέχη: τα στελέχη που δεν στοχεύονται από το εμβόλιο ευνοούνται και μεταξύ αυτών μπορεί να αναδυθεί μια παραλλαγή με αυξημένο δυναμικό παθογένειας στον άνθρωπο. Στην Κίνα, παρά το πρόγραμμα υποχρεωτικού εμβολιασμού όλων των πουλερικών που ξεκίνησε τον Σεπτέμβριο του 2005, ο ιός της γρίπης Η5Ν1 προκάλεσε επιδημίες πουλερικών σε 12 επαρχίες μεταξύ Οκτωβρίου 2005 και Αυγούστου 2006. Η γενετική ανάλυση αποκάλυψε ότι μια μετάλλαξη του H5N1, μια προηγουμένως μη χαρακτηρισμένη υπο-κατηγορία του ιού H5N1, είχε αναδυθεί και στη συνέχεια έγινε επικράτησε , αντικαθιστώντας τις πολλαπλές υπο-κατηγορίες που ήταν ήδη γνώριμες στη νότια Κίνα8. Σύμφωνα με μια κινεζική δημοσίευση του 2023, ένα ενισχυμένο εμβόλιο H5N1 για πτηνά, βασισμένο στην τεχνολογία VLP (virus-like particle from insect baculovirus: βακουλόϊος ανασυνδυασμένος με γονίδια του ιού των πτηνών αναπτύσσεται σε κύτταρα εντόμων) προστατεύει τα κοτόπουλα. Αλλά τα εμβολιασμένα κοτόπουλα εξακολουθούν να εκκρίνουν τον ιό όταν μολυνθούν (σε μικρότερες ποσότητες από τα μη εμβολιασμένα κοτόπουλα). Δεδομένου ότι τα κοτόπουλα αυτά θα έχουν λιγότερα συμπτώματα από τα μη εμβολιασμένα κοτόπουλα, δεν θα ανιχνευθούν και θα μπορούν να συνεχίσουν να εκκρίνουν και να μεταδίδουν τον ιό9.
Εμβόλια διαθέσιμα στους εκτροφείς παπιών στη Γαλλία
Τον Σεπτέμβριο του 2023, το εμβόλιο της Boehringer Ingelheim10 ήταν το μοναδικό που επιλέχθηκε από την ANSES (τη γαλλική εθνική υπηρεσία για τα τρόφιμα, το περιβάλλον και την επαγγελματική υγεία και ασφάλεια) για την καταπολέμηση της γρίπης των πτηνών, παρόλο που είχαν δοκιμαστεί 2 εμβόλια: το εμβόλιο mRNA της γαλλικής CEVA αποκλείστηκε για υλικοτεχνικούς λόγους (απαιτείται αποθήκευση σε πολύ χαμηλές θερμοκρασίες). Θα παρασχεθούν 80 εκατομμύρια δόσεις και το εμβόλιο έχει δοκιμαστεί στη Γαλλία σε πάπιες mulard. Πρόκειται για αδρανοποιημένο εμβόλιο υπομονάδας Η5 (ο υπότυπος Η5 είναι το στέλεχος που επικρατούσε το φθινόπωρο του 2023 στη Γαλλία) και κυκλοφορεί στην αγορά για πάνω από 10 χρόνια.
Ωστόσο, τον Μάρτιο του 2024 οι Γαλλικές αρχές άλλαξαν γνώμη και παρήγγειλαν 27 εκατομμύρια δόσεις του εμβολίου Ceva mRNA και 34 εκατομμύρια δόσεις του συμβατικού εμβολίου Boehringer για τον υποχρεωτικό εμβολιασμό των παπιών από τον Οκτώβριο του 2024 (το 2023, η Boehringer είχε λάβει παραγγελία για 80 εκατομμύρια δόσεις). Η Ceva φέρεται να έχει τροποποιήσει τις απαιτούμενες συνθήκες αποθήκευσης, μειώνοντας τους περιορισμούς λόγω θερμοκρασίας11. Ο εμβολιασμός περιλαμβάνει 3 δόσεις εμβολίου. Εμβόλιο κατά της γρίπης: Η Boehringer και η Ceva μοιράζονται τις δόσεις12.
Το εμβόλιο CEVA είναι ένα αυτοενισχυόμενο mRNA που κωδικοποιεί το H5 του H5N8, επικαλυμμένο με νανοσωματίδια σιδήρου, και περιέχει σκουαλένιο (ύποπτο για τοξικότητα στον άνθρωπο). Η τυχαία (αυτο)ένεση μπορεί να προκαλέσει έντονο πόνο και πρίξημο, ιδίως στην περίπτωση (αυτο)ένεσης σε άρθρωση ή δάκτυλο του χεριού, και σε σπάνιες περιπτώσεις μπορεί να οδηγήσει στην απώλεια του δακτύλου εάν δεν διενεργηθεί αμέσως ιατρική εξέταση13.
Τα εμβόλια της Boehringer και της Ceva αξιολογήθηκαν το 2022 από την Κτηνιατρική Σχολή της Τουλούζης. Το πρόγραμμα εμβολιασμού περιελάμβανε 2 δόσεις για κάθε εμβόλιο (σε 1 ημέρα και 28 ημέρες ζωής για το εμβόλιο mRNA της CEVA και σε 10 ημέρες και 28 ημέρες ζωής για το ανασυνδυασμένο εμβόλιο της Boehringer). Το επίσημο συμπέρασμα της δοκιμής ήταν ότι τα 2 εμβόλια μείωσαν το επίπεδο και τη διάρκεια της απέκκρισης του ιού μέσω της αναπνευστικής οδού και των κοπράνων και μείωσαν τη μετάδοση μεταξύ των πουλερικών (δεν παρατηρήθηκε μετάδοση μέσω έμμεσης επαφής, δηλαδή μέσω του αέρα). Ωστόσο, η κλωσσογενής απέκκριση σε εμβολιασμένα και μη εμβολιασμένα πτηνά διαρκεί για 14 ημέρες και είναι μόνο ελαφρώς μειωμένη στα εμβολιασμένα πτηνά σε σύγκριση με τα μη εμβολιασμένα (ομάδα ελέγχου).
Τα στοιχεία προέρχονται από το έγγραφο της Κτηνιατρικής Σχολής της Τουλούζης https://agriculture.gouv.fr/experimentation-de-vaccination-des-canards-mulards-en-elevage-contre-un-virus-iahp. Το εμβόλιο Α είναι το mRNA CEVA και το εμβόλιο Bis το υπομονάδας της Boehringer. Κόκκινες καμπύλες: ανεμβολίαστοι, μπλε καμπύλες εμβολιασμένοι.
Είναι σαφές ότι η απέκκριση μειώνεται ελάχιστα στα εμβολιασμένα ζώα, μόνο σε ποσότητα και όχι σε διάρκεια. Η σπανιότητα των κλινικών συμπτωμάτων μετά τον εμβολιασμό με το στέλεχος της δοκιμής υπό τις πειραματικές συνθήκες που χρησιμοποιήθηκαν, συμπεριλαμβανομένων των μη εμβολιασμένων παπιών mulard, παρέχει ελάχιστες ενδείξεις κλινικής προστασίας. Ωστόσο, τα μόνα κλινικά συμπτώματα που παρατηρήθηκαν ήταν σε μη εμβολιασμένα πτηνά. Ο εμβολιασμός περιορίζει έντονα τη μετάδοση μέσω άμεσης επαφής και καταργεί τη μετάδοση μέσω του αέρα, σύμφωνα με τα συμπεράσματα των συγγραφέων της παρούσας έκθεσης από την Κτηνιατρική Σχολή της Τουλούζης. Ωστόσο, το έγγραφό τους αποκαλύπτει ότι μεταξύ των εμβολιασμένων μπορεί να υπάρχουν σπάνια περιπτώσεις που παραμένουν μολυσματικές για 3 ημέρες και μπορούν να μεταδώσουν τον ιό σε άλλες πάπιες, αλλά ότι αυτές οι δευτερογενείς επαφές δεν απεκκρίνουν τον ιό μέσω του εντέρου14.
Ήδη από την έναρξη της εκστρατείας υποχρεωτικού εμβολιασμού το 2023, οι αρχές αμφισβητούσαν την αποτελεσματικότητα των εμβολίων, και προσέθεσαν μια υποχρεωτική 3η δόση για ένα από τα 3 είδη-στόχους (πάπιες mulard): αυτή η πρόσθετη δόση υποτίθεται ότι θα μείωνε τον κίνδυνο έκκρισης και μετάδοσης του ιού. Καθώς όμως η κρατική εντολή για τα εμβόλια προβλέπει μόνο 2 δόσεις, αυτή η υποχρεωτική 3η δόση εφαρμόζεται με ευθύνη του κτηνιάτρου! Μήπως αυτό σηµαίνει ότι οι κτηνίατροι είναι οικονοµικά υπεύθυνοι για κάθε ζηµία που προκαλείται από αυτή την 3η δόση15; Τον Ιούλιο του 2024, το γαλλικό Υπουργείο Γεωργίας “προτείνει” αναμνηστικές δόσεις για τις πάπιες αναπαραγωγής: γίνεται λόγος για 3 επιπλέον δόσεις (5 συνολικά) για την προστασία των “μακρόβιων” ζώων (διάρκεια ζωής μόνο 40 εβδομάδες – ούτε καν ένα έτος!)16.
Υπενθύμιση για τους ξένους φίλους μας: ο εμβολιασμός των πουλερικών για εξαγωγή ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ.
Όπως αναμενόταν, κρούσματα της γρίπης των πτηνών αναφέρθηκαν σε εμβολιασμένες φάρμες. Ένα κρούσμα γρίπης των πτηνών υψηλής παθογονικότητας επιβεβαιώθηκε στις 6 Νοεμβρίου 2024 σε μια φάρμα με πάπιες στην κοινότητα Saint-Étienne d’Orthe στο διαμέρισμα Landes (νοτιοδυτική Γαλλία). Τα ζώα αυτά είχαν εμβολιαστεί σύμφωνα με τους κανονισμούς17. Ένα κρούσμα γρίπης των πτηνών εντοπίζεται στο διαμέρισμα Eure τον Δεκέμβριο του 202418. Όλα τα πουλερικά περιορίστηκαν, η μεταφορά τους απαγορεύτηκε, όπως και η πώληση ζωντανών πουλερικών, η αφαίρεση αυγών από τις φάρμες (εκτός από ειδικές περιπτώσεις που έλαβαν απαλλαγή από την απαγόρευση!), καθώς και το κυνήγι πτηνών. Το μολυσμένο αγρόκτημα σφαγιάστηκε. Ο Préfet de l’Eure επιβάλλει εξετάσεις PCR κάθε 15 ημέρες στα εμβολιασμένα πουλερικά: “Για τα πουλερικά που τοποθετήθηκαν πρόσφατα, τα οποία δεν έχουν ακόμη αρχίσει να εμβολιάζονται, ο εμβολιασμός απαγορεύεται.
Το κρέας και τα προϊόντα που περιέχουν κρέας που προέρχονται από εμβολιασμένα πουλερικά από ζώνες προστασίας ή επιτήρησης υπόκεινται σε ειδική σήμανση και, εάν είναι απαραίτητο, σε επεξεργασία εξασθένισης”19.
Ο εμβολιασμός των πουλερικών δεν αναγνωρίζεται ως χρήσιμος πουθενά στον κόσμο, ωστόσο στη Γαλλία επιβάλλεται, παρόλο που τα εμβόλια δεν σκοτώνουν τον ιο και δεν εμποδίζουν την εξάπλωση του ιού ή της νόσου, όπως έδειξαν οι δοκιμές του 2022 και η εκστρατεία 2023-2024.
Πόσο επικίνδυνα είναι τα εμβόλια mRNA για τους καταναλωτές;
Αναφερόμενοι για τις πάπιες που εμβολιάζονται με το αυτοενισχυόμενο προϊόν mRNA της CEVA, πρέπει να τονιστεί ότι δεν έχουν διεξαχθεί καθόλου δοκιμές σχετικά με την ικανότητα αυτού του γονιδιακού προϊόντος να μεταδίδεται στον καταναλωτή του κρέατος της πάπιας. Το mRNA του εμβολίου είναι ενσωματωμένο, και επομένως προστατευμένο, σε λιπιδικά νανοσωματίδια (LNP) τα οποία θεωρητικά είναι σε θέση να αντιστέκονται στα γαστρικά υγρά. Έτσι, εάν η πάπια έχει εμβολιαστεί με mRNA, μπορούμε να υποθέσουμε ότι το προϊόν αυτό έχει εξαπλωθεί σε όλο το σώμα του ζώου (όπως έχει αποδειχθεί σε ανθρώπους, ποντίκια κ.λπ.). Εάν το κρέας είναι κακοψημένο (π.χ. magret), το mRNA μπορεί να εξακολουθεί να είναι άθικτο και προστατευμένο από τα LNPs: ο καταναλωτής μπορεί, επομένως, θεωρητικά να “εμβολιαστεί” από αυτό το mRNA που προορίζεται για την πάπια. Επιπλέον, γνωρίζουμε ότι το mRNA του εμβολίου στα γονιδιακά αντι-COVID-19 προϊόντα της Pfizer και της Moderna μπορεί να συμπεριληφθεί με φυσικό τρόπο σε φυσικά εξωκυτταρικά κυστίδια ή εξωσώματα από τα κύτταρα του εμβολιαζόμενου· τα εξωσώματα αυτά είναι επίσης ανθεκτικά στα γαστρικά υγρά20. Αυτή η θεωρητική δυνατότητα δεν έχει μελετηθεί στις πάπιες, δεδομένου ότι στη δοκιμή 2022 δεν πραγματοποιήθηκαν μελέτες βιοκατανομής ή φαρμακοκινητικής. Ωστόσο, είναι γνωστό ότι τα εξωσώματα είναι σε θέση να ενσωματώνουν αντίγραφα του mRNA και να τα μεταδίδουν σε άλλα κύτταρα21. Οι περιβαλλοντικοί ακτιβιστές και οι οργανώσεις καταναλωτών ανησυχούν πολύ για τους φυτικούς ΓΤΟ (γενετικά τροποποιημένους οργανισμούς) στα τρόφιμα, αλλά όχι για τα ζώα που μετασχηματίζονται σε ΓΤΟ με εμβολιασμό!
Πηγές:
1 Εμβόλια με αγγελιοφόρο RNA σε ζώα κρέατος – Πώς διαφέρουν τα εμβόλια mRNA και είναι ασφαλή; 16 Ιουνίου 2023 https://www.tsln.com/news/messenger-rna-vaccines-in-meat-animals-how-are-mrna-vaccines-different-and-are-they-safe/ Δεν κατέστη δυνατόν να βρεθεί καμία απόδειξη για τη λήψη τέτοιων προφυλάξεων στη Γαλλία όσον αφορά το εμβολιασμένο κρέας πάπιας.
2 Γρίπη των πτηνών υψηλής παθογονικότητας: έναρξη της πρώτης εκστρατείας εμβολιασμού των παπιών, για πρώτη φορά στη Γαλλία και παγκοσμίως, 2 Οκτωβρίου 2023, Γαλλικό Υπουργείο Γεωργίας https://agriculture.gouv.fr/influenza-aviaire-demarrage-de-la-premiere-campagne-de-vaccination-des-canards
5 Όλα όσα πρέπει να γνωρίζετε για το σχέδιο εμβολιασμού της Γαλλίας κατά της γρίπης των πτηνών, διαθέσιμο στο διαδίκτυο, πρόσβαση, 3 Ιανουαρίου 2025 https://agriculture.gouv.fr/influenza-aviaire-le-plan-daction-vaccination-de-la-france
6 Αποσπάσματα από ομιλία του Pr Jean-Luc Guerin, καθηγητή της Κτηνιατρικής Σχολής της Τουλούζης, στο Γεωτεχνικό Επιμελητήριο της Ντορντόν στις 10 Νοεμβρίου 2022, η οποία απευθυνόταν σε αγρότες (απομαγνητοφώνηση Fred Boutet). Ομιλία της Catherine CARRÈRE-FAMOSE, διευθύντριας του Τμήματος Κτηνιατρικών Υπηρεσιών της Νομαρχίας https://dordogne.chambre-agriculture.fr/actualites/detail-de-lactualite/actualites/assemblees-generales-asseldor-copeldor/
7 Read AF, Baigent SJ, Powers C, Kgosana LB, Blackwell L, Smith LP, Kennedy DA, Walkden- 7 Brown SW, Nair VK. Imperfect Vaccination Can Enhance the Transmission of Highly Virulent Pathogens. PLoS Biol. 2015 Jul 27;13(7):e1002198. doi: 10.1371/journal.pbio.1002198. PMID: 26214839; PMCID: PMC4516275. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4516275/
8 Iwami S, Suzuki T, Takeuchi Y. Παράδοξο του εμβολιασμού: είναι πραγματικά αποτελεσματικός ο εμβολιασμός κατά των επιδημιών της γρίπης των πτηνών; PLoS One. 2009;4(3):e4915. doi: 10.1371/journal.pone.0004915. Epub 2009 Mar 18. PMID: 19295921; PMCID: PMC2657368. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2657368/
9 Kong D, He Y, Wang J, Chi L, Ao X, Ye H, Qiu W, Zhu X, Liao M, Fan H. Μια εφάπαξ ανοσοποίηση με εμβόλιο σωματιδίων που μοιάζουν με ιό H5N1 προστατεύει τα κοτόπουλα από αποκλίνοντες ιούς γρίπης H5N1 και η αποτελεσματικότητα του εμβολίου καθορίζεται από το βοηθητικό και τη δοσολογία. Emerg Microbes Infect. 2024 Dec;13(1):2287682. doi: 10.1080/22221751.2023.2287682. Epub 2023 Dec 30. PMID: 37994795; PMCID: PMC10763850 . https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC10763850/.
12 APASEC, 4 Απριλίου 2024, https://apasec.net/articles/04/04/2024/Vaccin-influenza-Boehringer-et-Ceva-se-partagent-les-doses-91144/
13 Περίληψη των χαρακτηριστικών του προϊόντος CEVA Respons AI H5 2 Φεβρουαρίου 2024 ANSES https://www.anses.fr/fr/content/ceva-respons-ai-h5-suspension-congelee-et-diluant-pour-injection https://www.anses.fr/fr/system/files/ANNEXE_90053_ATU_M_06.pdf
14 Αξιολόγηση εμβολίων HPAI σε πράσινες πάπιες, Μάιος 2022, Γαλλία έκθεση Ιούλιος 2023 (Κτηνιατρική Σχολή Τουλούζης) https://agriculture.gouv.fr/experimentation-de-vaccination-des-canards-mulards-en-elevage-contre-un-virus-iahp
15 Τεχνική οδηγία DGAL/SDSBEA/2023-773 της 8ης Δεκεμβρίου 2023 https://info.agriculture.gouv.fr/gedei/site/bo-agri/rectificatif-3b5a1983-9cf0-43d9-a54c-e624932fed18/telechargement
16 Τεχνική οδηγία DGAL/SDSBEA/2024-386 της 5ης Ιουλίου 2024 https://info.agriculture.gouv.fr/boagri/instruction-2024-386
19 Διαταγή του νομάρχη Eure, 27 Δεκεμβρίου 2024 https://www.eure.gouv.fr/contenu/telechargement/56272/414939/file2024-12-28APZonageIAHPLaPoterieMathieu-1.pdf
20 Τρέχουσα κατάσταση των γνώσεων σχετικά με την απέκκριση του mRNA και του spike που παράγονται από τα εμβόλια anti-COVID-19 mRNA- πιθανότητα μόλυνσης του περιβάλλοντος των εμβολιασθέντων από τα προϊόντα αυτά https://www.tmrjournals.com/article.html?J_num=4&a_id=2402&s_htm=1
21 Ishikawa T, Narita K, Matsuyama K, Masuda M. Διάδοση του γονιδιώματος του υπογονιδιωματικού ρεπλικονίου του Flavivirus και των ιικών πρωτεϊνών μέσω εξωκυτταρικών κυστιδίων. Viruses. 2024 Mar 28;16(4):524. doi:10.3390/v16040524. PMID: 38675867; PMCID: PMC11054737. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/38675867/ V. Ramakrishnaiah, C. Thumann, I. Fofana, F. Habersetzer, Q. Pan, P.E. de Ruiter, R. Willemsen, J.A.A. Demmers, V. Stalin Raj, G. Jenster, J. Kwekkeboom, H.W. Tilanus, B.L. Haagmans, T.F. Baumert, L.J.W. van der Laan, Exosome-mediated transmission of hepatitis C virus between human hepatoma Huh7.5 cells, Proc. Natl. Acad. Sci. U.S.A.110 (32) 13109-13113, https://doi.org/10.1073/pnas.1221899110 (2013)
