Για δεκαετίες, η κυρίαρχη αφήγηση ήταν ότι τα λιωμένα νερά της Γροιλανδίας θα κατέληγαν κατευθείαν στους ωκεανούς, ανεβάζοντας τη στάθμη της θάλασσας. Μια νέα μελέτη, ωστόσο, δείχνει ότι κάτι τέτοιο δεν ισχύει. Στην πραγματικότητα, το μεγαλύτερο μέρος του νερού ξαναπαγώνει πριν φτάσει τόσο μακριά.
Πηγή: Heinz Steiner; 30. Σεπτεμβρίου 2025
Κατά ειρωνικό τρόπο, η Γροιλανδία – που από καιρό παρουσιάζεται ως το δραματικό σημείο καμπής που προαναγγέλλει μια επικείμενη αποκάλυψη – έχει αποδειχθεί ότι είναι ένας πεισματάρης διαταράκτης των προσδοκιών. Έρευνα που δημοσιεύθηκε πρόσφατα στο Nature Communications με τίτλο “Greenland ice sheet runoff reduced by meltwater refreezing in bare ice” (Η απορροή του στρώματος πάγου της Γροιλανδίας μειώνεται με την επανακατάψυξη του νερού από το λιωμένο πάγο σε γυμνό πάγο ) αποδεικνύει ότι ο πάγος συμπεριφέρεται εντελώς διαφορετικά από ό,τι προέβλεπαν τα κλιματικά μοντέλα. Αντί να συμπεριφέρεται σαν ένα σπασμένο φράγμα που απελευθερώνει χείμαρρους στη θάλασσα, το στρώμα πάγου απορροφά μεγάλες ποσότητες λιωμένου νερού, το παγώνει ξανά τη νύχτα και το εμποδίζει να φτάσει ποτέ στον ωκεανό. Σύμφωνα με τους συγγραφείς, τα προηγούμενα μοντέλα έπεφταν έξω κατά 67%. Οι γιγατόνοι του λιωμένου νερού που θεωρούνταν επί μακρόν ότι θα προκαλούσαν δραματική άνοδο της στάθμης της θάλασσας, στην πραγματικότητα παγιδεύονται και επαναπαγώνουν μέσα στο ίδιο το στρώμα πάγου.
Ο λόγος για την ασυμφωνία αυτή έγκειται σε μια θεμελιώδη παρανόηση της δομής του πάγου. Στα κλιματικά μοντέλα, ο γυμνός πάγος των παγετώνων αντιμετωπίστηκε ως ένα σφραγισμένο, αδιαπέραστο μπλοκ – όπως ένας πάγκος από γρανίτη όπου κάθε σταγόνα τρέχει αμέσως. Αλλά στην πραγματικότητα, η επιφάνεια λειτουργεί περισσότερο σαν πορώδες σφουγγάρι. Το νερό εισχωρεί στον πάγο, παγιδεύεται και στη συνέχεια παγώνει ξανά κατά τη διάρκεια της νύχτας. Οι ερευνητές γράφουν: “Η απορροή που προέρχεται από γυμνό πάγο θεωρείται συχνά ότι συμβάλλει εξ ολοκλήρου και άμεσα στην άνοδο της στάθμης της θάλασσας, παρόλο που τα αυξανόμενα στοιχεία πεδίου δείχνουν ότι το νερό που λιώνει κατακρατείται σε σημαντικό βαθμό μέσα στον ίδιο τον πάγο”.
Η αναδρομή στις κλιματικές προβλέψεις των προηγούμενων δεκαετιών αποκαλύπτει ένα επαναλαμβανόμενο μοτίβο υπερβολικών προβλέψεων. Στη δεκαετία του 1970, ο κόσμος προειδοποιήθηκε για μια επικείμενη νέα εποχή των παγετώνων. Στη δεκαετία του 1980, ισχυρίζονταν ότι τα νησιωτικά έθνη θα βυθίζονταν στη θάλασσα μέχρι το 2000. Το 2007, κορυφαίοι εμπειρογνώμονες διαβεβαίωναν με αυτοπεποίθηση ότι η Αρκτική θα ήταν ελεύθερη από πάγους μέχρι το 2013. Σήμερα έχουμε περάσει δώδεκα χρόνια από την προθεσμία αυτή – και οι πάγοι εξακολουθούν να καλύπτουν τα νερά γύρω από τον Βόρειο Πόλο. Ωστόσο, οι επανειλημμένες αποτυχίες των κλιματικών μοντέλων να κάνουν ακριβείς προβλέψεις σπάνια διεισδύουν στη δημόσια συζήτηση. Οι οικονομολόγοι, οι οποίοι αναθεωρούν συστηματικά τις τριμηνιαίες προβλέψεις τους για την ανάπτυξη, δεν υφίστανται καμία απώλεια αξιοπιστίας – και το ίδιο φαίνεται να ισχύει και για τους μελετητές κλιματικών προβλέψεων. Βρίσκονται πάντα εξηγήσεις για το γιατί οι προβλέψεις αποτυγχάνουν, αλλά οι βασικοί κινδυνολογικοί ισχυρισμοί παραμένουν ανέπαφοι.
Τα νέα ευρήματα από τη Γροιλανδία αποτελούν μια έντονη υπενθύμιση του πόσο μεγάλη αβεβαιότητα εξακολουθεί να περιβάλλει την υποτιθέμενη “παγιωμένη επιστήμη”. Πολλές άγνωστες μεταβλητές εξακολουθούν να θολώνουν τις προβλέψεις, καθιστώντας τα κλιματικά μοντέλα λιγότερο αξιόπιστα από ό,τι συχνά παρουσιάζονται. Το μοτίβο παραμένει το ίδιο: υποθέτουμε πάντα το χειρότερο, χρησιμοποιούμε το φόβο για να οδηγηθούμε σε πρωτοσέλιδα και το χαρακτηρίζουμε ως επιστήμη συναίνεσης. Όμως η πραγματική επιστήμη είναι προσεκτική και βασισμένη σε στοιχεία, όχι κινδυνολογική ρητορική προσαρμοσμένη για την προσοχή των μέσων μαζικής ενημέρωσης.
