Σύμφωνα με τους συγγραφείς μιας νέας μελέτης, οι προτεινόμενες τεχνολογικές παρεμβάσεις για να σταματήσει το λιώσιμο των πάγων είναι μη ρεαλιστικές, απαγορευτικά δαπανηρές και δυνητικά επιβλαβείς για το περιβάλλον.
Αρχική δημοσίευση : Transition News, 11 Σεπτεμβρίου 2025,χαρακτηριστική εικόνα
Σαράντα έξι πολικοί επιστήμονες μόλις έβγαλαν μια απογοητευτική ετυμηγορία για τα φιλόδοξα σχέδια που υπόσχονται να σώσουν το λιώσιμο των πάγων της Γης μέσω μαζικών τεχνολογικών παρεμβάσεων. Τα σχέδια αυτά, καταλήγουν, δεν είναι εφικτά, είναι δυσβάσταχτα δαπανηρά και θα μπορούσαν να εισάγουν νέους και σοβαρούς περιβαλλοντικούς κινδύνους.
Η ανάλυση, που δημοσιεύθηκε στο Frontiers in Science και αναφέρθηκε από το Study Finds, εξέτασε πέντε σημαντικές προτάσεις που έχουν γίνει πρωτοσέλιδα ως πιθανές λύσεις για την ταχεία απώλεια πάγου στην Αρκτική και την Ανταρκτική. Αυτές κυμαίνονταν από τον ψεκασμό σωματιδίων στην ατμόσφαιρα με αεροσκάφη για να εμποδίσουν το ηλιακό φως, μέχρι την κατασκευή υποβρύχιων φραγμών που θα προστάτευαν τους παγετώνες από το ζεστό νερό των ωκεανών.
Αφού αξιολόγησε την επιστημονική σκοπιμότητα, τους περιβαλλοντικούς κινδύνους και τις προκλήσεις διακυβέρνησης, η διεθνής ερευνητική ομάδα κατέληξε στο συμπέρασμα ότι καμία από αυτές τις έννοιες δεν θα πρέπει να εξεταστεί σοβαρά τις επόμενες δεκαετίες. Οι συγγραφείς συνοψίζουν: “Πιστεύουμε ότι οι προτεινόμενες έννοιες θα ήταν περιβαλλοντικά επιβλαβείς. Για εμάς, είναι σαφές ότι οι αξιολογημένες προσεγγίσεις δεν είναι εφικτές”. Ο Μάρτιν Σίγκερτ του Πανεπιστημίου του Έξετερ, ο οποίος ηγήθηκε της μελέτης μαζί με εμπειρογνώμονες από έξι ηπείρους, υποστηρίζει ότι οι προτάσεις αυτές δημιουργούν ψεύτικες ελπίδες, ενώ δυνητικά καθυστερούν τις πραγματικές λύσεις για το κλίμα.
Ακόμα και η πιο τεχνικά εφικτή επιλογή, η έγχυση στρατοσφαιρικού αερολύματος, κρίθηκε από τους ερευνητές ως εντελώς αναποτελεσματική. Η ιδέα περιλαμβάνει την απελευθέρωση σωματιδίων από αεροπλάνα στα ανώτερα στρώματα της ατμόσφαιρας για την ανάκλαση του ηλιακού φωτός πίσω στο διάστημα, μιμούμενη το προσωρινό αποτέλεσμα ψύξης που παρατηρείται μετά από ηφαιστειακές εκρήξεις. Ωστόσο, η μελέτη διαπίστωσε ότι αυτό δεν θα είχε κανένα αντίκτυπο κατά τη διάρκεια των πολικών χειμώνων, όταν δεν υπάρχει ηλιακό φως για να εμποδιστεί. Οι επιστήμονες εκτιμούν ότι αυτή η προσέγγιση θα απαιτούσε 60.000 πτήσεις ετησίως, με κόστος λειτουργίας που θα έφτανε τα δισεκατομμύρια.
Τα πιο δραματικά σχήματα σημείωσαν ακόμη χειρότερα αποτελέσματα. Μια πρόταση προέβλεπε την κατασκευή υποβρύχιων “κουρτινών” για να εμποδίσει τα θερμά ωκεάνια ρεύματα να φτάσουν στους παγετώνες της Ανταρκτικής. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των συγγραφέων, τέτοια φράγματα θα μπορούσαν να κοστίσουν έως και 80 δισεκατομμύρια δολάρια για ένα τμήμα μήκους 80 χιλιομέτρων σε μια δεκαετή περίοδο. Οι εργασίες θα πραγματοποιηθούν σε μερικά από τα πιο δυσπρόσιτα νερά της Γης. Η έρευνα δείχνει ότι το 56% των αποστολών σε αυτές τις περιοχές διακόπηκαν τουλάχιστον εν μέρει από τους θαλάσσιους πάγους ή αντιμετώπισαν μεγάλες δυσκολίες εισόδου ή εξόδου, ενώ το 22% δεν κατάφερε να φτάσει καθόλου στην περιοχή.
Αρκετές ιδέες περιλάμβαναν επίσης την σκόπιμη εισαγωγή υλικών σε εύθραυστα πολικά οικοσυστήματα. Για παράδειγμα, ένα σχέδιο προέβλεπε τη διασπορά γυάλινων σφαιριδίων στους θαλάσσιους πάγους της Αρκτικής για να ενισχυθεί η ανακλαστικότητά τους. Η μελέτη επικαλείται έρευνα που υποδηλώνει ότι “περίπου 360 μεγατόνοι γυάλινων σφαιριδίων” θα απαιτούνταν ετησίως. Το πρόγραμμα Arctic Ice Project, το οποίο αποσκοπούσε στη δοκιμή αυτής της τεχνολογίας, σταμάτησε πρόσφατα αφού οικοτοξικολογικές δοκιμές αποκάλυψαν πιθανούς κινδύνους για το τροφικό πλέγμα της Αρκτικής.
Οι συγγραφείς υπογραμμίζουν ότι όλες οι προτάσεις ενέχουν τεράστιες οικολογικές αβεβαιότητες. Η Ανταρκτική διέπεται από ένα διεθνές σύστημα συνθηκών που απαιτεί συναίνεση μεταξύ δεκάδων εθνών. Οποιαδήποτε παρέμβαση μεγάλης κλίμακας θα χρειαζόταν έγκριση από αυτό το σύστημα, το οποίο δεν έχει εγκρίνει ποτέ έργα της προτεινόμενης κλίμακας. Στην τελευταία Διάσκεψη της Συνθήκης της Ανταρκτικής, που επίσης αναφέρεται στη μελέτη, τα έθνη συνέστησαν “προσοχή στις δραστηριότητες γεωμηχανικής και αποχή από την εφαρμογή μεθόδων γεωμηχανικής στην Ανταρκτική αυτή τη στιγμή, καθώς οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις τους παραμένουν άγνωστες”.
Η Αρκτική αντιμετωπίζει διαφορετικές προκλήσεις. Το μεγαλύτερο μέρος της περιοχής εμπίπτει στην εθνική δικαιοδοσία των οκτώ παράκτιων κρατών της Αρκτικής, συμπεριλαμβανομένης της Ρωσίας, όπου οι τρέχουσες γεωπολιτικές εντάσεις καθιστούν απίθανη τη συντονισμένη δράση. Οι αυτόχθονες κοινότητες, των οποίων ο παραδοσιακός τρόπος ζωής εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τα πολικά οικοσυστήματα, έχουν ήδη εκφράσει την έντονη αντίθεσή τους σε τέτοιου είδους παρεμβάσεις.
Όσον αφορά το οικονομικό κόστος, η μελέτη Study Finds συνοψίζει: “Οι οικονομικοί υπολογισμοί και μόνο είναι συγκλονιστικοί. Πέρα από το αρχικό κόστος που ανέρχεται σε εκατοντάδες δισεκατομμύρια δολάρια, οι περισσότερες προτάσεις θα απαιτούσαν συνεχή λειτουργία και συντήρηση για δεκαετίες ή και αιώνες”. Εάν τέτοια προγράμματα σταματήσουν ποτέ, οι συγγραφείς προειδοποιούν για ένα “σοκ τερματισμού”, που περιγράφεται ως η ταχεία και σοβαρή αύξηση της θερμοκρασίας που θα μπορούσε να συμβεί εάν μια μελλοντική μεγάλης κλίμακας ανάπτυξη της ηλιακής γεωμηχανικής σταματούσε ξαφνικά, ενώ οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου συνεχίζονταν.
Η ερευνητική ομάδα εντοπίζει επίσης ένα ανησυχητικό μοτίβο: οι εταιρείες ορυκτών καυσίμων χρηματοδοτούν την έρευνα για τη γεωμηχανική, ενώ ταυτόχρονα επεκτείνουν την παραγωγή πετρελαίου και φυσικού αερίου. Το άρθρο κάνει έναν παραλληλισμό με το πώς “οι καπνοβιομηχανίες κάποτε προωθούσαν τα τσιγάρα με φίλτρο ως έναν τρόπο μείωσης του κινδύνου καρκίνου χωρίς να ασχολούνται με την ίδια την κατανάλωση καπνού”.
Αντ’ αυτού, οι συγγραφείς υποστηρίζουν την “ταχεία απεξάρτηση από τον άνθρακα” για την επίτευξη καθαρών μηδενικών εκπομπών. Σύμφωνα με τα μοντέλα κλιματικών σεναρίων που επικαλούνται, τα τρέχοντα μέτρα πολιτικής προσφέρουν ήδη περίπου μία στις πέντε πιθανότητες να περιορίσουν την αύξηση της θερμοκρασίας στους 1,5 °C, αν εφαρμοστούν πλήρως. Αυστηρότερα μέτρα, σημειώνουν, θα αύξαναν την πιθανότητα σε περίπου τέσσερις στους πέντε για τη συγκράτηση της αύξησης της θερμοκρασίας κάτω από τους 2 °C. Οι ερευνητές ζητούν επίσης την επέκταση των προστατευόμενων περιοχών στις πολικές περιοχές.
Πηγές:
Πηγή:
Σύνορα στην επιστήμη: Γεωμηχανική: κριτική αξιολόγηση των προτεινόμενων εννοιών και των μελλοντικών προοπτικών – 9. Σεπτέμβριος 2025
Μελέτη διαπιστώνει: Οι επιστήμονες προειδοποιούν: Οι επιστήμονες προειδοποιούν: Οι διορθώσεις της πολικής γεωμηχανικής θα μπορούσαν να αποτύχουν καταστροφικά – 9. Σεπτεμβρίου 2025
