In een wereld die nog steeds worstelt met de gevolgen van de COVID-19 pandemie is een onverwachte vorm van sociale verdeeldheid ontstaan. Een onderzoek onder leiding van onderzoekers Alexander Bor, Frederik Jørgensen en Michael Bang Petersen toont aan dat de vaccinatiestatus een nieuwe basis voor discriminatie in de samenleving is geworden, waarbij gevaccineerde mensen zich eenzijdig tegen niet-gevaccineerde mensen keren. Deze uitgebreide studie, verspreid over 21 landen en vijf continenten, werpt licht op de complexe sociale gevolgen van vaccinatiecampagnes wereldwijd.
Gevaccineerde mensen hebben een sterk negatieve houding ten opzichte van niet-gevaccineerde mensen
De resultaten van het onderzoek zijn zowel verrassend als verontrustend. Het toont aan dat gevaccineerde mensen een discriminerende houding hebben ten opzichte van niet-gevaccineerden die vergelijkbaar is met, of zelfs groter is dan, de discriminatie die doorgaans wordt vertoond ten opzichte van immigranten en minderheidsgroepen. Deze attitudes manifesteren zich in de vorm van negatieve emoties, stereotype- en uitsluitingsgedrag, vooral in de familiaire en politieke context.
Culturele verschillen en normen voor samenwerking
Een fascinerende bevinding van het onderzoek is dat de kracht van deze discriminerende houdingen van cultuur tot cultuur verschilt. De onderzoekers ontdekten dat discriminatie meer uitgesproken was in samenlevingen met sterke normen van samenwerking. Dit suggereert dat de gevaccineerden de niet-gevaccineerden kunnen zien als “meelifters” die profiteren van de collectieve immuniteit zonder er zelf aan bij te dragen.
Psychologische mechanismen achter de houdingen
De onderzoekers koppelen deze bevindingen aan eerdere onderzoeken naar de psychologie van samenwerking. Mensen hebben de neiging om negatief te reageren op mensen die worden gezien als verstekelingen in coöperatieve situaties. In het geval van COVID-19 vaccinatie zien de gevaccineerden zichzelf als degenen die een bijdrage aan de volksgezondheid leveren, terwijl de niet-gevaccineerden worden gezien als mensen die alleen maar profiteren van de bescherming van anderen zonder zelf iets te doen.
Bredere implicaties en ethische dilemma’s
Het onderzoek wijst erop dat deze polarisatie verstrekkende gevolgen kan hebben die verder gaan dan persoonlijke relaties. Er zijn aanwijzingen dat deze houdingen ertoe kunnen leiden dat té veel politici en beleidsmakers de voorkeur geven aan beperkingen van de fundamentele rechten van niet-gevaccineerden, wat ernstige ethische vragen oproept over de balans tussen volksgezondheidsmaatregelen en respect voor individuele keuzes en rechten.
Asymmetrische discriminatie en de gevolgen ervan
Een opmerkelijke bevinding van het onderzoek is dat discriminatie asymmetrisch lijkt te zijn. Terwijl gevaccineerde mensen zich consequent negatief uitlaten over niet-gevaccineerden, is er weinig bewijs dat niet-gevaccineerden vergelijkbare vooroordelen hebben tegen gevaccineerden, met uitzondering van enkele negatieve gevoelens in Duitsland en de Verenigde Staten. Deze asymmetrie geeft meer inzicht in de dynamiek van deze nieuwe vorm van discriminatie en sociale verdeeldheid.
Methodologie en gegevensverzameling
Voor het onderzoek werden drie conjunctieve experimentele studies uitgevoerd met in totaal 15.233 deelnemers. Deze robuuste methodologie stelde de onderzoekers in staat om discriminerende houdingen tussen gevaccineerden en niet-gevaccineerden over een breed cultureel spectrum te kwantificeren. Het gebruik van fictieve profielen in de experimenten maakte een causale analyse van attitudes mogelijk.
Impact op toekomstige gezondheidscrises en sociale cohesie
Deze bevindingen hebben belangrijke implicaties voor de aanpak van toekomstige gezondheidscrises. Ze benadrukken de noodzaak om een evenwicht te vinden tussen effectieve strategieën voor de volksgezondheid en maatregelen om sociale verdeeldheid te voorkomen. Beleidsmakers en gezondheidsvoorlichters moeten niet doorgaan met het creëren of versterken van discriminerende houdingen.
Theoretische context en eerder onderzoek
Het onderzoek bouwt voort op eerder onderzoek naar vaccinatiepsychologie en samenwerking en breidt dit uit. De onderzoekers trekken parallellen met onderzoeken die hebben aangetoond dat mensen geneigd zijn minder vrijgevig te zijn tegenover mensen die worden gezien als mensen die niet bijdragen aan het “algemeen belang”.
Conclusie en toekomstige onderzoeksrichtingen
Deze studie werpt licht op een gevolg van de COVID-19 pandemie: het ontstaan van een nieuwe vorm van sociale discriminatie op basis van vaccinatiestatus. Het vaccin heeft geleid tot nieuwe tegenstellingen in de samenleving. Het begrijpen en aanpakken van deze attitudes zal cruciaal zijn om de sociale cohesie te behouden na deze wereldwijde gezondheidscrisis. Toekomstig onderzoek moet de langetermijneffecten van deze attitudes onderzoeken en strategieën verkennen om de sociale verdeeldheid te verminderen. Daarnaast is gedetailleerder onderzoek nodig naar hoe deze attitudes verschillen tussen verschillende demografische groepen en culturele contexten om genuanceerdere en effectievere interventies te ontwikkelen.
De enorme golf van haat, vooral aangewakkerd door de media tegen niet-gevaccineerden, en de moeilijkheid om de censuur te overwinnen die nog steeds geldt voor alles wat niet in overeenstemming is met het publieke verhaal, heeft waarschijnlijk ook bijgedragen aan de ernstige sociale afstand die we nog steeds ervaren.
